فشار دردناک مرگ

ضرورت فراهم آوردن «ايمان مستقر»

مبادا بي‌دين بميريد يعني ديني فراهم كنيد كه با شما تا قبر باشد يعني ايمان مستقر فراهم كنيد چون ايمان اگر مستودع باشد با فشار مرگ گرفته مي‌شود اين‌ طور نيست كه فشار مرگ نظير فشارهاي بيماريهاي ديگر باشد كه قابل تحمل باشد چون اگر قابل تحمّل باشد كه روح بدن را رها نمي‌كند پس اگر تمام اعضاي بدن انسان را تكه تكه كنند، دردش همانند مرگ نيست، نمي‌شود آن را توصيف كرد. اگر قابل تحمل بود بدن را روح ترك نمي‌كرد؛ پس فشار و طامّه موت آن چنان دردناك است كه قابل تحمل نيست؛ چون قابل تحمل نيست انسان تسليم مي‌شود. خب آن فشار كه نمي‌گذارد براي انسان عقيده بماند، اگر عقيده مستقر نباشد، ملكه نباشد نمي‌ماند.

راز عجز از پاسخگويي در قبر

اينكه در سؤال قبر ساده‌ترين مسائل را سؤال مي‌كنند و خيلي ها در قبر مي‌مانند و نمي‌توانند جواب بدهند براي اينكه فشار مرگ همه آن خاطرات حصولي را از ياد انسان مي‌برد در موقع امتحان كه مسائل ساده را سؤال نمي‌كنند مسائل پيچيده را سؤال مي‌كنند در حالي كه در قبر ساده‌ترين مسئله را سؤال مي‌كنند كه خداي تو كيست. خب هر بانماز و بي‌نمازي بالاخره مي‌داند الله جل جلاله رب، اوست چه انسان مطيع چه عادل چه فاسق بالاخره مي‌داند قرآن كتاب اوست اسلام دين اوست كعبه قبله اوست، رسول خدا [صلّي الله عليه وآله وسلّم] پيغمبر اوست اهل بيت [عليهم‌السلام] ائمه ما هستند اينها را كه مي‌داند اما در قبر يادش نيست يعني فشار مرگ آن‌چنان فشاري نيست كه براي انسان حافظه بگذارد لذا در قبر در حد كافر است جواب نمي‌دهد يعني نمي‌داند ساليان متمادي وقتي معذّب در برزخ ماند در بعضي روايات دارد تازه كم‌كم يادش مي‌آيد كه پيغمبر او كسي است كه قرآن بر او نازل شده، نام مبارك حضرت اصلاً يادش نمي‌آيد. اين [فراموش نكردن خدا، رسول، قرآن و...] با ايمان مستقر مي‌سازد نه با ايمان مستودَع. هم ما را به اصل اسلام دعوت كرده‌اند. هم اسلام مستقر كه آن‌چنان در جان ما عجين بشود كه با فشار مرگ از بين نرود.

فرمود: با اسلام بميريد: ﴿فلا تموتن الاّ وانتم مسلمون﴾ اينكه فرمود: ﴿فلا تموتن الا و أنتم مسلمون﴾ مسئلهٴ هشدار دادن مرگ هم خودش در توصيه نقشي دارد؛ لذا يوسف(سلام الله عليه) عرض كرد: ﴿توفّني مسلماً﴾ ؛ خدايا! آن توفيق را بده كه من مسلمان بميرم يعني اسلام آنچنان در جان من ملكه شده باشد و عجين شده باشد كه من مسلم بميرم [و] اين فشار مرگ نتواند در من اثر كند.

گوارا بودن مرگ در ذائقهٴ مؤمن

و سرّش اين است كه اگر كسي ايمان مستقر داشت فشار نمي‌بيند؛  نه [اينكه] فشار مي‌بيند و مي‌رهد؛ چون براي مؤمن اصلاً مرگ فشاري ندارد شما روايات موت را ملاحظه بفرماييد. هيچ لحظه‌اي گوارا تر از لحظه مرگ براي مؤمن نيست در تمام دوران عمر اگر خوشيهايي را پشت سرگذاشته، هيچ نشاط به آن اندازه نيست كه انسان دارد جان به دوست مي‌دهد. خب براي او فشار نيست اصلاً. اگر كمي آلودگي داشته باشد مختصر فشار مي‌بيند چون فشار نمي‌بيند اين گوهر از دستش نمي‌افتد. آن كه فشار مي‌بيند اين گوهر از دستش مي‌افتد تا دوباره بگيرد دشوار است.

حضرت آیت الله جوادی آملی تفسير سوره مبارکه بقره جلسه 231